Τελειώνει σε λίγο η αγωνία των συνταξιούχων που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη για τα αναδρομικά
Η απόφαση της Δικαιοσύνης για το αίτημα των συνταξιούχων που έχουν προσφύγει ζητώντας αναδρομικά τη 13η και την 14η σύνταξη για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάιο του 2016 αναμένεται να εκδοθεί σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες. Ο μακροχρόνιος δικαστικός αγώνας για τις περικοπές συντάξεων κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και το δικαίωμα επιστροφής μέρους αυτών των περικοπών στους συνταξιούχους φτάνει στην τελική ευθεία.
Μέχρι τον Οκτώβριο αναμένεται η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, που θα καθορίσει αν οι 350.000 συνταξιούχοι που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη θα λάβουν τη 13η και 14η σύνταξη (δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και επίδομα καλοκαιριού), καθώς και τις περικοπές των επικουρικών τους συντάξεων. Η απόφαση θα αφορά μόνο το ενδεκάμηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016 και όχι ολόκληρη την περίοδο που έχει τεθεί στις προσφυγές.
Εάν η απόφαση είναι θετική για τους συνταξιούχους, το κόστος υπολογίζεται στα 500 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, αν η κυβέρνηση αποφασίσει να επεκτείνει την εφαρμογή της απόφασης σε όλους τους συνταξιούχους (περίπου 2.500.000 άτομα), το κόστος θα μπορούσε να φτάσει τα 2,5 δισ. ευρώ. Το θέμα έφτασε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο μετά από αντικρουόμενες αποφάσεις του Αρείου Πάγου και του Συμβουλίου της Επικρατείας: ο Άρειος Πάγος έκρινε συνταγματικές τις περικοπές, υποστηρίζοντας ότι εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον και την οικονομική διάσωση της χώρας, ενώ το ΣτΕ έκρινε τις περικοπές αντισυνταγματικές, με το σκεπτικό ότι οι νόμοι δημοσιονομικής προσαρμογής του 2012 δεν δικαιολογούν την περικοπή των δώρων.
Οι συνταξιούχοι αναμένουν την απόφαση ελπίζοντας ότι θα ενσωματώσει τις περικοπές τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, δημιουργώντας ενότητα στην έννομη τάξη. Η δικηγορική κοινότητα προσδοκά ότι η απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου θα ξεκαθαρίσει τη συνταγματικότητα των νόμων που εφαρμόστηκαν. Εάν η απόφαση είναι θετική, θα ακολουθήσει η απόδοση των αναδρομικών ποσών για το συγκεκριμένο ενδεκάμηνο, κάτι που θα κλείσει μια μακροχρόνια δικαστική διαδικασία και θα δικαιώσει χιλιάδες συνταξιούχους.
Η κυβέρνηση είχε επιστρέψει αναδρομικά μόνο τις μειώσεις στις κύριες συντάξεις το 2020, ενώ τα δώρα δεν καταβλήθηκαν παρά την απόφαση του ΣτΕ το 2019. Ακολούθησαν νέες προσφυγές από οργανώσεις συνταξιούχων, που τώρα περιμένουν την τελική λύση από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο. Οι διεκδικήσεις ανέρχονται σε 723 εκατομμύρια ευρώ για τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων και 1,875 δισ. ευρώ για τα δώρα του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι συνταξιούχοι περιμένουν μια «πολιτική λύση» που θα τους δικαιώσει, ανακουφίζοντας παράλληλα τις δικαστικές αίθουσες από τις συνεχιζόμενες προσφυγές.
Η κυβέρνηση αποφεύγει να δεσμευτεί για την πλήρη απόδοση των αναδρομικών, επικαλούμενη το υψηλό κόστος που ανέρχεται σε 2,5 δισ. ευρώ εάν η απόφαση εφαρμοστεί σε όλους τους συνταξιούχους. Ωστόσο, οι συνταξιούχοι ελπίζουν ότι η τελική απόφαση του δικαστηρίου θα δικαιώσει τις προσδοκίες τους, βάζοντας τέλος στη μακροχρόνια αυτή διαμάχη και αποδίδοντας τα οφειλόμενα ποσά.
Αναδρομικά: Έρχονται αλλαγές για τους συνταξιούχους
Σημαντικές αλλαγές έρχονται από την αρχή του έτους στον τρόπο υπολογισμού των συντάξιμων αποδοχών, κάτι που είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε σημαντικά οφέλη για τους συνταξιούχους. Ο νέος δείκτης αναπροσαρμογής των συντάξιμων αποδοχών θα συνδέεται άμεσα με την ετήσια μεταβολή των μισθών, αντί του πληθωρισμού που ίσχυε μέχρι τώρα.
Αναμένεται ότι αυτό το νέο σύστημα θα αποφέρει αυξήσεις στις συντάξεις που θα υπερβαίνουν τον ρυθμό του πληθωρισμού, προσφέροντας μεγαλύτερες ανταποδοτικές συντάξεις. Αναλυτές και ειδικοί εκτιμούν ότι οι διαφορές θα είναι μικρές αρχικά, αλλά με την πάροδο των χρόνων, οι συντάξεις θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 5%-10%.
Παράλληλα το σημαντικότερο όλων είναι ότι οι αυξήσεις που θα δίνονται θα αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό την πραγματική αύξηση του κόστους ζωής, ειδικά σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού.
Με το ισχύον σύστημα, οι ασφαλισμένοι ευνοούνται όταν ο πληθωρισμός είναι υψηλός, κάτι που συνέβη μόνο το 2022 με ποσοστό 9,9%. Ωστόσο, από το 2025 και μετά, όσοι συνταξιοδοτηθούν θα δουν τις αποδοχές τους να αυξάνονται με βάση τις μεταβολές των μισθών, οι οποίες προβλέπεται να αυξάνονται κατά περίπου 5% ετησίως. Συνεπώς, οι νέοι συνταξιούχοι θα λαμβάνουν μεγαλύτερη ανταποδοτική σύνταξη σε σύγκριση με το σημερινό σύστημα.
Ο νέος δείκτης υπολογισμού συντάξεων θα αντικαταστήσει τον δείκτη πληθωρισμού και θα ευνοήσει το ύψος των συντάξεων, καθώς η οικονομική ανάπτυξη παρουσιάζει θετικές προοπτικές, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας, η ανάπτυξη θα φτάσει το 2,4% το 2024 και το 2,6% το 2025, με τον πληθωρισμό να μειώνεται στο 2,3%.
Το 2023, ο μέσος μισθός διαμορφώθηκε στα 1.251 ευρώ, με εκτιμώμενη αύξηση κατά 4,9%, φτάνοντας τα 1.439 ευρώ σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Για το 2024, οι ειδικοί προβλέπουν αύξηση των μέσων μισθών από 3,25% έως 4,5%, με αποτέλεσμα να φτάσουν τα 1.295-1.307 ευρώ μεικτά.
Νέες ρυθμίσεις για τον υπολογισμό των συντάξεων
Οι συντάξιμες αποδοχές για τους ασφαλισμένους που θα αποχωρήσουν από το 2025 και μετά θα αυξάνονται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την περίοδο:
- Για τα έτη 2002-2024, οι αποδοχές θα αυξάνονται με βάση τον πληθωρισμό.
- Για το διάστημα από το 2025 και έπειτα, οι αυξήσεις θα βασίζονται στο ποσοστό μεταβολής του Δείκτη Τιμών Μισθών, ο οποίος είναι νέος και βρίσκεται υπό εξέταση από ειδική ομάδα εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
Το πόρισμα της ειδικής ομάδας αναμένεται μέχρι το τέλος του έτους.
Περίοδοι αναπροσαρμογής
Όσοι συνταξιοδοτηθούν από το 2025 και μετά, θα έχουν δύο τρόπους υπολογισμού:
- Το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης από το 2002 έως το 2024 θα αυξάνεται με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (πληθωρισμός).
- Από το 2025 και μετά, το ανταποδοτικό μέρος θα προσαρμόζεται με τον Δείκτη Μισθών.
Η αλλαγή αυτή ενδέχεται να επιφέρει αυξήσεις που θα ήταν μεγαλύτερες από αυτές που θα προέκυπταν αν συνέχιζε να εφαρμόζεται ο δείκτης πληθωρισμού. Για παράδειγμα, αν λάβουμε υπόψη τις αυξήσεις του κατώτατου μισθού τα τελευταία τρία χρόνια, ο ρυθμός αύξησης των μισθών ήταν 23%, ενώ ο πληθωρισμός ήταν 16,1%. Το 2022, ο μισθός αυξήθηκε κατά 7,2% έναντι πληθωρισμού 9,6%, το 2023 αυξήθηκε κατά 9,4% με πληθωρισμό 3,5%, και το 2024 αυξήθηκε κατά 6,4% με προβλεπόμενο πληθωρισμό 3%.
Με αυτές τις αλλαγές, οι συντάξιμες αποδοχές των ασφαλισμένων θα υπολογίζονται πλέον με γνώμονα την πραγματική ανάπτυξη των μισθών, δημιουργώντας έτσι πιο δίκαιες συνθήκες για τους μελλοντικούς συνταξιούχους.
Στη ΔΕΘ οι ανακοινώσεις για το επίδομα προσωπικής διαφοράς
Με τη μορφή επιδόματος αντί αύξησης θα συνεχίσουν να παίρνουν οι συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά. Το ποσό που θα δοθεί τον προσεχή Δεκέμβριο θα είναι –όπως όλα δείχνουν– μεγαλύτερο από αυτό που πληρώθηκε σε όσους δεν είδαν την αύξηση το 2024 να περνά στην τσέπη, λόγω προσωπικής διαφοράς, σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Ελεύθερου Τύπου».
Οι τελικές αποφάσεις θα ανακοινωθούν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, τον Σεπτέμβριο, από τον Πρωθυπουργό και οι πληρωμές θα πραγματοποιηθούν τον Δεκέμβριο του 2024.
Αν ληφθούν υπόψη οι περυσινές καταβολές, τότε θα λάβουν το επίδομα οι συνταξιούχοι που μετά την αύξηση στις συντάξεις από την 1η Ιανουαρίου 2025 (περίπου στο 2,5% – 3%) θα έχουν υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς πάνω από 10 ευρώ.
